Administratie vormt hart van een goede bedrijfsvoering
Hovenier moet kiezen: spitten of schrijven
Nieuwe regelgeving maakt het voor een hovenier steeds moeilijker om zelf voldoende tijd en aandacht aan het eigenlijke vak te besteden. De toenemende administratieve druk betekent vaak een extra last op diens schouders. Vooral de combinatie van het ondernemerschap met de liefde voor het vak stelt menig zelfstandig hovenier voor de keuze: binnen of buiten werken?
Bij hoveniersbedrijf De Zaak, dat in dit verhaal als voorbeeld dient, lost men het probleem van de toenemende administratieve druk op door de eigen werkwijze wekelijks te analyseren en waar mogelijk aan te passen aan de hand van werkbrieven en een weekplanner. Samen vormen deze gegevensdragers het hart van de projectadministratie. Voordat het zover was werd eerst de bedrijfsvoering aangepast. Alle activiteiten zijn op een rij gezet. Iedereen maakte een lijst met daarop de eigen werkzaamheden. Van taken die regelmatig voorkomen noteerde een ieder een schatting van de benodigde uren. Ook werd een lijst gemaakt van de werkzaamheden die regelmatig blijven liggen. Beide lijsten werden met elkaar vergeleken. Aan elke actie werd een dubbelvraag gekoppeld: wat kost het en wat levert het op? De antwoorden bleken nogal schokkend.
Uren-registratie
In de eerste plaats bleek dat van alle gewerkte uren iets minder dan de helft in rekening gebracht werd. Waar blijft de tijd? vroeg men zich vervolgens af. Er is maar een manier om daar achter te komen: werkbrieven invullen. Sinds die dag noteert iedereen de gewerkte uren. Niet alleen de medewerkers, ook de baas zelf en diens meewerkende partner. Een gesloten registratie-systeem, waarbij alle uren worden genoteerd, blijkt een essentieel instrument om de bedrijfsvoering te controleren. Voor de kantoor-activiteiten wordt een werkbrief gebruikt die is aangepast aan de werkzaamheden. Zo wordt de tijd voor boekhouding en projectadministratie apart geregistreerd, evenals post en telefoon. Al na een paar weken ontstaat een beeld van de productie. Om het werk van de vier medewerkers efficiënt te organiseren blijkt het noodzakelijk om elke dag tenminste zes uur aan projectmanagement te besteden. Projectmanagement omvat alle activiteiten die nodig zijn om het buitenwerk mogelijk te maken. Dit varieert van ontwerpen, begroten tot het bestellen, afroepen en klaarzetten van de ingekochte materialen, maar ook het plannen en begeleiden van de uitvoering, de oplevering en de nazorg. De meeste van deze activiteiten doet de baas zelf. Uit de werkbrieven blijkt later dat slechts 47% van de tijd daadwerkelijk bij de opdrachtgevers wordt gefactureerd. De baas neemt zelf een groot aantal van de niet-betaalde uren voor zijn rekening. Per week werkt hij gemiddeld zo'n zestig uur. In drukke periodes loopt dat makkelijk op tot 80 uur. Van die zestig uur per week wordt gemiddeld zes tot acht uur bij klanten in rekening gebracht, terwijl uit de geregistreerde uren blijkt dat hij gedurende 80% van zijn tijd werkzaamheden ten behoeve van opdrachtgevers verricht. Dit betreft vooral werkzaamheden op het gebied van projectmanagement. Door deze uren vaker in rekening te brengen leveren de werkbrieven direct meer winst op.
Gestructureerd werken
Kiezen wat er wel en wat er niet wordt geadministreerd leidt vooral tot resultaat als bekend is wat er feitelijk gebeurt. Dat begint met een uren-registratie op werkbrieven. Bij De Zaak worden de totalen van de werkbrieven overgezet op een weekplanner. Daardoor is onder meer af te lezen hoeveel uren betaald productief werk er in de betreffende week gerealiseerd zijn. Daarmee is de weekplanner een effectieve productiviteitsmeter. Daarnaast biedt de weekplanner ruimte om de voortgang van de projecten te bewaken. Voor elk project wordt vooraf een uren-budget vastgesteld. In de ruimste zin van het woord staat een uren-budget voor het totaal aantal uren wat nodig is om een project te realiseren. In de regel zijn de uren- budgetten afkomstig uit de begroting. Om de weekplanner sluitend te maken krijgen werkzaamheden die onder bedrijfsvoering vallen ook een uren-budget. Daarmee worden alle activiteiten meetbaar. Op deze manier met uren-budgetten werken brengt structuur in alle activiteiten van het bedrijf. Het plannen en bewaken van de uren-budgetten wordt een belangrijk onderdeel van de bedrijfsvoering. Op 1 januari startte De Zaak met een uren-budget van 400 uur voor de boekhouding, het factureren en de betalingen. Circa 8 uur per week zijn uitgetrokken voor het regelen van de belangrijkste financiële zaken. Voor de projectadministratie staat een budget van 240 uur. Wekelijks zijn twee tot vier uur nodig voor het plannen, registreren en analyseren van werkzaamheden en projecten.
Wat levert administratie op?
Het criterium 'wat kost het en wat levert het op' is zeker toepasbaar op administratief werk. Door het meten in uren is zichtbaar welke arbeidskosten aan elke klant toegerekend kunnen worden. Uit de registratie blijkt bovendien dat bij dit bedrijf de arbeid bij aanleg tenminste 60% en bij onderhoud 90% van de kosten vertegenwoordigt. Beide percentages zijn in het algemeen bruikbaar voor aanleg en onderhoud van tuinen. Door registratie van de arbeid heeft de ondernemer 60 - 90% van de kosten onder controle. De overige kosten van dergelijke projecten bestaan meestal uit te leveren materiaal. De administratie van de verwerkte materialen levert op basis van de procentuele verdeling relatief minder mogelijkheden om middels het administreren meer winst te maken. Het uitgangspunt is om slechts een keer voor aanvang te noteren wat er verwerkt wordt. Daartoe dient de begroting. Van te voren wordt in principe van elk project een gedetailleerde begroting gemaakt, waarin alle te verwerken materialen voorkomen. Een kopie van de lijst met materiaal gaat mee naar buiten. Daarop wordt bijgehouden welke materialen verwerkt zijn. Alleen meer verwerkte materialen zijn interessant omdat die meer kosten vertegenwoordigen en bij aangenomen opdrachten minder winst. Meer verwerkte materialen duiden meestal op fouten in de planvorming of voorbereiding. In principe wordt alleen bij regie-opdrachten geld verdient aan (meer) verwerkte materialen. Dat zijn de enige materialen die zorgvuldig op een doorschrijf systeem worden genoteerd. Extra voordeel van een apart bonnenboek met doorschrijf systeem is dat de kopie in feite alleen verloren raakt als het hele boek verdwijnt. De winst die hiermee kan worden behaald rechtvaardigt het principe van een apart bonnenboek voor de extra materialen.
Uren vormen de maatstaf voor de (betaalde) productiviteit. Alle werkzaamheden op papier vastleggen is dé manier om zeker te stellen dat de activiteiten een concrete bijdrage aan de winst leveren. Bovendien, arbeid blijft mensenwerk. Dat maak tijd het kostbaarste wat er is. Zorgvuldig plannen en registreren moet daarom het hart van de bedrijfsvoering vormen.
Joost van Dijk